Diyabet Nedir?
Diyabet, insülinin kâfi üretilememesi, tesirinin zayıf olması ya da her iki durumun bir ortada bulunması nedeniyle bedende kan şekeri istikrarının bozulduğu bir metabolik bozukluktur. Bu süreç, genetik yatkınlık, ömür stili faktörleri, obezite ve çevresel etkenlerle birleşerek hastalığın gelişimini tesirler.
Tip 1 Diyabet
- Genellikle ani ve süratle gelişir. Ekseriyetle 30 yaşından evvel başlar.
- Çocuklarda ve gençlerde görülür.
- Vücut, çok az insülin üretir ya da hiç insülin üretmez. İnsülin eksikliği nedeniyle kan şekeri yüksek düzeylerde kalır. Bu bireyler, kan şekeri düzeylerini denetim altında tutabilmek için hayatları boyunca insülin almak zorundadırlar.
- Genetik yatkınlık kıymetli bir risk faktörüdür.
Tip 1 Diyabetin Belirtileri;
Tip I diyabetin semptomları çabucak her vakit ansızın ortaya çıkar.
- Aşırı susama
- Aşırı acıkma
- Ani kilo kaybı
- Sık idrar yapma
- Aşırı yorgunluk hissi halinde görülür.
Tip II Diyabet
- Ailesinde diyabetli olanlar,
- BMI >25
- 4 kg’dan daha ağır bebek doğuran bayanlar,
- Stres altında yaşayan bireylerde diyabetin görülme riski daha yüksektir.
- Ayrıca pankreasın kronik iltihabı, pankreas tümörleri ve ameliyatları ile hipertiroidi, akromegali üzere birtakım hormon hastalıkları Tip 2 diyabete yol açabilir.
Tip II Diyabetin Belirtileri
- Yorgunluk hissetmek,
- Sık sık infeksiyon gelişmesi
- Ciltteki kesiklerin yahut yaraların çok yavaş iyileşmesi
- Sık idrar yapma8
- Ellerde ve ayaklarda uyuşma, karıncalanma
- Açlık hissinin fazlalaşması ve çok yeme
- Ağız kuruluğu ve çok su içme
Tip II Diyabetin Nedenleri
- Karaciğerde glikoz üretimi artışı
- İnsülin direnci
Tıp II Diyabette Risk Faktörleri
- Yaşı 40’ın üzerinde olanlar,
- Şişmanlar,
- Ailelerinde diğer diyabet hastaları bulunanlar,
- Gebelik sırasında diyabet gelişenler,
- 4,5 kg’dan daha ağır bebek doğuranlar,
- Bir hastalığın yahut yaralanmanın gerilimini yaşayanlar,
- Tansiyonu yüksek olanlar
Gestasyonel Diyabet
Gestasyonel diyabet (GD), diyabeti olmayan fakat hamilelik sırasında diyabet gelişen bayanlarda görülen bir durumdur. Ekseriyetle gebelik sonrasında düzelir, lakin sonraki gebeliklerde yine ortaya çıkma riski bulunur.
- Gestasyonel diyabetin %80’i, ilerleyen yıllarda tip 2 diyabete dönüşme eğilimindedir.
- Gestasyonel diyabet geçiren bayanların, 16 yıl içinde diyabet geliştirme riski %30 iken, bu oran genel nüfus için yalnızca %10’dur.
- Hamilelik sırasında kilo artışı 20 kg’ı aşarsa, gestasyonel diyabet tanısı kesin olarak konulur.
Diyabetin Teşhisi
- Kan şekeri ölçümü = AKŞ > 126 mg / dl ise DM
- Oral Glukoz Tolerans TESTİ (OGTT) = Akş 100-126 mg/dl. Ortasında olanlara yapılır.
- İdrar Şekerinin Kontrolü
- Keton Testi
Diyetisyenin Diyabetteki Rolü Nedir?
Diyetisyenler, diyabetin idaresinde değerli bir rol oynar ve bireye özel beslenme planları oluşturarak kan şekerinin dengelenmesine yardımcı olur.
Bireylerin beslenme gereksinimlerini kıymetlendirir, onlara uygun yemek planları sunar ve ömür şekli değişikliklerini benimsemelerine rehberlik eder.
Danışanı ile birlikte çalışarak diyet alışkanlıklarını güzelleştirir, kilo denetimini dayanaklar ve kâfi beslenmeyi sağlar. Bu süreç, karbonhidrat, yağ ve protein üzere makro besinlerin yanlışsız ölçüde ve vaktinde tüketilmesiyle kan şekeri düzeylerinin düzenlenmesini gayeler.
Diyabetli bireylerin sağlıklı bir ömür sürmelerine katkı sağlamak için beslenme tertibinin yanı sıra tertipli antrenman yapmaları için de tekliflerde bulunur.
Hangi Yiyecekler Tüketilmelidir?
Herhangi bir yiyeceği çok ölçüde tüketmekten kaçının; sağlıklı beslenmenin temelinde istikrar vardır. Bedeninizin muhtaçlık duyduğu besinleri yanlışsız ölçüde ve vaktinde almak, hiperglisemi ve hipoglisemi risklerini azaltarak kan şekerini denetim altında tutmaya yardımcı olur. Ayrıyeten, bu istikrar hem kısa vadede hem de uzun vadede muhtemel komplikasyonların önlenmesine yahut ertelenmesine katkı sağlar.
Yağsız süt, düşük yağ içeriğine sahip olsa da kalorisi bulunmaktadır. Diyet eserleri şekersiz olabilir, fakat bunların içinde bulunan un, yağ ya da meyve şekeri, kan şekeri ve yağ düzeylerinin denetimi için ülkü olmayabilir. Şayet porsiyonlarınızı düzgün bir biçimde denetim edebiliyorsanız, sevdiğiniz pek çok farklı yiyeceği, istikrarlı bir formda tüketebilirsiniz.
Beslenme Tedavisinde Nelere Dikkat Edilmelidir?
Diyabetin beslenme tedavisinin emeli, diyabetli birey için hayat uzunluğu sürdürülebilir ve ülkü bir beslenme planı oluşturmaktır. Bu planın maksatları şunlardır:
- Kan şekerini olağan düzeylerde tutmak,
- Hiperglisemi (kan şekeri yüksekliği) ve hipoglisemi (kan şekeri düşüklüğü) üzere ani komplikasyonları önlemek,
- İdeal beden yükünü sağlamak ve bunu korumaktır.
- Tip 2 diyabetli bireyler için, beslenme tedavisinde dikkat edilmesi gerekenler şunlardır:
- Bireysel gereksinimlere uygun, kâfi ölçüde ve gerçek zamanlamayla yemek yemek,
- Kan şekeri denetimini sağlamak için şahsa uygun ölçüde karbonhidrat içeren besinler tüketmek,
- Besin çeşitliliğini artırmak,
- Lif alımını artırarak posalı besinler tüketmek,
- Basit şekerler (örneğin, toz şeker, bal, tatlılar, meyve suyu) sırf diyetisyen önerisi ve denetimi altında tüketmek.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı