Boğmaca (Bordetella pertussis), bilhassa bebekler ve çocukları etkileyen, fakat her yaş kümesinde görülebilen epeyce bulaşıcı bir teneffüs yolu hastalığı olarak bilinir. Boğmaca, erken teşhis ve aşı ile önlenebilir.
Ancak, aşılanmayan yahut eksik aşılı bireylerde önemli komplikasyonlara yol açabiliyor. Son yıllarda aşı tereddüdünün artması ve pandeminin aşılama programlarını aksatması nedeniyle ABD, Avrupa ve Asya’da boğmaca olaylarında besbelli bir artış gözlemleniyor. Türkiye’de ise Genişletilmiş Bağışıklama Programı sayesinde olay sayıları kıymetli ölçüde azalmış olsa da aşısız yahut eksik aşılanmış bireyler nedeniyle tekrar boğmaca vakalarına rastlanabiliyor. Çakmak Erdem Hastanesi Göğüs Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Savaş Sedat Özsu, boğmacanın bilhassa bebekler ve çocukları etkileyen, fakat her yaş kümesinde görülebilen epeyce bulaşıcı bir teneffüs yolu hastalığı olduğunu belirterek, erken teşhis ve aşının kıymetine dikkat çekiyor.
Boğmaca Belirtileri Nelerdir?
Boğmacanın erken evrede grip yahut soğuk algınlığı üzere başladığını belirten Doç. Dr. Özsu, hastalığın ilerleyen devirlerinde şiddetli öksürük nöbetleri ve teneffüs zorluğu üzere belirtilerin ortaya çıktığını vurguladı. Bilhassa bebekler ve küçük çocuklar için hayati risk taşıyan bu hastalığın önlenmesi için aşının büyük değer taşıdığını belirten Özsu, erken teşhis ve tedavinin kritik olduğunun altını çizdi ve evrelerini şu biçimde sıraladı:
1. Kuluçka Periyodu (1-2 Hafta): Hafif burun akıntısı, hapşırık, hafif ateş ve kuru öksürük ile başlar.
2. Şiddetli Öksürük Devri (2-8 Hafta): Artan öksürük nöbetleri, gece ve sabah saatlerinde şiddetlenme, hırıltılı teneffüs, göğüs ağrısı ve kusma görülür. Önemli olaylarda teneffüs durması (apne) gelişebilir.
3. Güzelleşme Periyodu (2-4 Hafta): Öksürük nöbetleri azalır lakin uzun mühlet devam edebilir.
Boğmaca Nasıl Bulaşır ve Kimler Risk Altında?
Boğmaca, enfekte bireylerin öksürmesi yahut hapşırmasıyla havaya dağılan damlacıklar yoluyla bulaşır. Bilhassa kalabalık ortamlarda süratli bir formda yayılabilir. Boğmaca, bilhassa aşısız yahut eksik aşılanmış çocuklarda daha sık görülür. Bu nedenle, aşı takibinin tertipli olarak yapılması büyük kıymet taşır. Doç. Dr. Özsu “Hastalık, üç doz aşısı tamamlanmamış bebekler, bağışıklık sistemi zayıf bireyler ve aşıları eksik yetişkinler için önemli risk oluşturabilir.” dedi.
Boğmaca Aşısı: Kimler Olmalı ve Muhafaza Müddeti Ne Kadar?
Boğmaca aşısı, hastalıktan korunmada en tesirli usul. Türkiye’de 1968 yılından bu yana difteri-boğmaca-tetanoz (DBT) aşısı uygulanıyor. Aşı takvimi şu biçimde ilerler:
• 2. ay, 4. ay ve 6. ayda 3 doz
• 18. ayda pekiştirme dozu
• İlkokul 1. sınıfta bir doz daha
Ancak, boğmaca aşısı ömür uzunluğu bağışıklık sağlamadığı için ergenlik ve yetişkinlik devirlerinde pekiştirme dozları önerilmektedir. Ayrıyeten, gebe bayanlara her gebelikte bir doz tetanoz-difteri-boğmaca (Tdap) aşısı yaptırmaları tavsiye edilir.
Boğmaca Aşısının Muhtemel Yan Tesirleri ve Riskleri
Boğmaca aşısı genel olarak inançlı kabul edilir. Lakin hafif ve az durumlarda önemli yan tesirler görülebilir.
Hafif yan tesirler:
• Aşının yapıldığı bölgede ağrı, kızarıklık yahut şişlik
• Hafif ateş, baş ağrısı, halsizlik
• Bulantı, kusma, karın ağrısı
Nadir görülen önemli yan tesirler:
• Uzun periyodik ağlama nöbetleri
• Ateşli havale
• Hipotonik hiporesponsif atak (kaslarda ani gevşeme)
Boğmaca ile Uğraşta Alınması Gereken Önlemler
Boğmaca hastalığını önlemek ve yayılmasını engellemek için şu tedbirler alınmalı:
• Bebeklerin aşı takvimi tertipli olarak takip edilmeli.
• Eller sık sık yıkanmalı ve hijyen kurallarına uyulmalı.
• Hastalığa yakalanan bireyler, diğerleriyle teması en aza indirmeli.
• Öksürük ve hapşırık sırasında ağız ve burun kapatılmalı, maske kullanımı teşvik edilmeli.
• Toplu ortamlarda dikkatli olunmalı, bilhassa bağışıklığı düşük bireyler korunmalı.
Çakmak Erdem Hastanesi Göğüs Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Savaş Sedat Özsu, aşının kıymetini şu sözlerle açıkladı: “Ebeveynler kesinlikle çocuklarının aşı takvimini sistemli olarak denetim etmeli, eksik aşıların tamamlanması, hastalığın yayılmasını önlemede büyük rol oynuyor. Bilhassa dünya genelinde boğmaca olaylarındaki artışa karşı herkesin aşılanma durumunu gözden geçirmesi ve gerekli tedbirleri alması gerekiyor. Unutmayın, boğmaca yalnızca bir çocuk hastalığı değil; yetişkinler de bu hastalığı taşıyabilir ve yayılmasına neden olabilir.”
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
