Toplumda yaklaşık yüzde 15 oranında görülen safra taşları bilhassa 40 yaş üstü bayanları daha çok etkileyen bir sorun. Her safra kesesi taşı ameliyat gerektirmemekle birlikte ameliyatın geciktirilmesinin de önemli komplikasyonlar yarabileceğini söyleyen dikkat çeken Genel Cerrahi Uzmanı Doç. Dr. Veysel Umman, “Asıl sorun, taşın belirti verip vermediği ve hastanın genel sıhhat durumuna olan tesiridir. Bilhassa muhakkak risk faktörlerine sahip şahıslarda ameliyat erken planlanabilir” diye konuştu. Doç. Dr. Umman, safra kesesi ameliyatlarıyla ilgili kıymetli gelişmelerden bahsetti.
Safra kesesi meseleleri içinde ameliyat gerektiren en yaygın nedenin safra taşları olduğunu belirten Genel Cerrahi Uzmanı Doç. Dr. Veysel Umman, dünya genelinde safra kesesi hastalıklarının sindirim sistemi cerrahisinin en sık yapılan operasyonlarından biri olduğunu belirtti. Doç. Dr. Umman, ABD’de her yıl yaklaşık 1 milyon kişinin safra kesesi ameliyatı olduğunu, Türkiye’de de safra kesesi taşı nedeniyle yapılan ameliyatların genel cerrahinin en yaygın süreçlerinden biri olduğunu hatırlattı.
Taşların oluşum düzeneği hakkında da bilgi veren Yeditepe Üniversitesi Koşuyolu Hastanesi Genel Cerrahi Uzmanı Doç. Dr. Veysel Umman, sözlerine şöyle devam etti: “Karaciğer, bedende birçok hormon sentezi ve metabolik faaliyetin yanı sıra safra üretimiyle de kıymetli bir vazife üstlenir. Safra, bilhassa yağların sindiriminde kullanılır. Yemek yendiğinde karaciğer safra üretmeye devam eder, fakat süratli bir sindirim süreci için safra kesesinde bir ölçü safra depolanır. Depolama sürecinde safra ağırlaşır ve bazen çamur haline gelip vakitle taşlara dönüşebilir.”
“40 YAŞ ÜSTÜ ŞAHISLARDA DAHA SIK GÖRÜLÜYOR”
Safra taşı oluşumunun toplumda epey yaygın olduğunu söz eden Doç. Dr. Umman, “Safra taşı her bireyde oluşabilir lakin bilhassa bayanlarda, 40 yaş üstü bireylerde, ailesinde safra taşı hikayesi bulunanlarda, diyabet hastalarında ve obezite üzere metabolik hastalıkları olanlarda daha sık görülür. Safra kesesi taşlarının oluşumunda genetik yatkınlık ve hayat biçimi değerli faktörlerdir” dedi.
“YEMEKLERDEN SONRA ÜST KARINDA AĞRI İŞARET OLABİLİR”
Safra kesesi taşların bazen belirti vermeden uzun müddet kalabileceğini, ortaya çıkan şikayetlerin de mide rahatsızlıkları üzere farklı hastalıklarda karıştırılabildiğini ya da tıpkı anda mevcut olabileceğini söyleyen Doç. Dr. Umman, “Safra taşları, safra kesesi içinde kristalleşmiş sert kitlelerdir ve birden fazla vakit fark edilmez. Lakin kimi hastalarda ağrı, hazımsızlık, şişkinlik, mide bulantısı ve bilhassa yemeklerden sonra karnın sağ üst bölgesinde rahatsızlık hissi yaratabilir” dedi.
SAFRA TAŞLARI BELİRTİ VERMEDEN UZUN MÜDDET KALABİLİYOR
Safra taşlarının, bazen hiçbir belirti vermeden yıllarca safra kesesinde kalabildiğini fakat ilerleyen süreçte çeşitli hastalıklara yol açabileceğini vurgulayan Doç. Dr. Umman, “Uzun süre bâtın kaldığında, safra kesesinde kronik iltihaplanmaya, (kolesistit) yahut polip oluşumuna neden olabilir. Poliplerin vakit içinde kansere dönüşme riski var. Ayrıyeten, taşların pankreas kanalına düşmesi pankreatit üzere önemli komplikasyonlara da yol açabilir. Münasebetiyle vakit varken denetimli bir cerrahi planlama, acil ameliyat gereksiniminden çok daha inançlı ve düşük risklidir” tabirlerini kullandı.
AMELİYAT NE VAKİT GEREKLİ?
Hastanın belirti gösterip göstermemesinin ameliyat kararında kıymetli bir kriter olduğunu belirten Doç. Dr. Umman, şöyle konuştu: “Hastanın safra kesesinde taş olmasına karşın rastgele bir şikayeti yoksa, bu hastalar belli aralıklarla kan testleri ve görüntüleme yollarıyla takip edilebilir. Fakat taşın boyutu 1 cm’yi aştıysa, safra kesesinde iltihaplanmaya yol açtıysa yahut hastada yemeklerden sonra sağ üst karın bölgesinde ağrı, şişkinlik ve hazımsızlık üzere şikayetler başladıysa, ameliyat kaçınılmaz hale gelir. Hastalar bu türlü durumlarda doktora başvurmayı geciktirirse, safra kesesi büsbütün iltihaplanabilir, safra yollarına düşen taşlar tıkanmaya yol açarak sarılık yapabilir yahut pankreas iltihabı gibi çok önemli problemlere neden olabilir. Daha ileri hadiselerde ise taşlar safra yolunu tıkayarak bu bölgeyi çürütüp karın zarı iltihaplanması üzere hayati riskler oluşturabilir.”
‘SAFRA KESESİNİN BİR KISMINI ALMAK ÜZERE BİR USUL YOK’
Halk ortasında safra kesesinin yalnızca taşlarının alınabileceği yahut bir kısmının bırakılabileceği tarafında yanlış inanışlar bulunduğunu söyleyen Doç. Dr. Umman, “Dünyada böyle bir sistem yok. Safra kesesi ameliyatlarında kesenin tamamı alınır. İçindeki taşları temizleyip keseyi bırakma üzere bir seçenek kelam konusu değildir. Ameliyat öncesi ya da sonrasında kimi destekleyici endoskopik usuller kullanılabilir” dedi.
Bu destekleyici tekniklere de değinen Doç. Dr. Umman, “Bazen safra taşları, keseden ana safra kanalına düşebilir. Bu durumda ameliyat öncesinde ERCP dediğimiz bir usulle taşları ameliyatsız bir halde çıkarabiliriz. Ancak bu süreç, kesenin içindeki taşlara değil, yalnızca kanala düşüp tıkanmaya neden olan taşlara yöneliktir ve ameliyatın yerini almaz. Bir öbür formül ise, bilhassa pandemi devrinde ameliyatı kaldıramayacak ileri yaştaki hastalar için hayli ağır kullandığımız perkütan kolesistostomi tekniğidir. Bu prosedür ameliyatsız bir müdahale seçeneği olup mutlak tedavi olmasa da vakit kazandırabilir. Bu yolda fazlaca şişmiş olan safra kesesi ciltten girilen bir iğne ve kateter aracılığıyla dışarıya boşaltılabilir. Fakat bu metotlar kalıcı tahliller değildir, yalnızca süreksiz rahatlama sağlar. Kalıcı tahlil için bilhassa iltihaplanmaya başlamış olan safra kesesinin alınması gerekir” diye konuştu.
LAPAROSKOPİK KOLESİSTEKTOMİ ALTIN STANDART HALİNE GELDİ
Günümüzde safra kesesi ameliyatlarının büyük çoğunluğunun kapalı (laparoskopik) prosedürle yapıldığını belirten Doç. Dr. Umman, “Laparoskopik kolesistektomi, yani kapalı sistemle kamerayla yapılan safra kesesinin alınma ameliyatı, günümüzde safra kesesi hastalıklarının tedavisinde altın standart haline gelmiş minimal teşebbüs cerrahi metottur. Bu teknik, hastalara daha az ağrı, daha kısa hastanede kalış müddeti ve daha süratli güzelleşme süreci üzere birçok avantaj sunmaktadır. Özel hadiselerde kullanılan farklı cerrahi tekniklerden de bahseden Doç. Dr. Umman, “Bazı hastalarda göbek altından tek bir kesi yapılarak ‘izsiz ameliyat’ uygulanabilir. Ayrıyeten, 2-3 mm çapındaki küçük aletlerle gerçekleştirilen küçük laparoskopi yolu de mevcuttur” dedi.
‘FLORASAN GÖRÜNTÜLEME TEKNİĞİ AMELİYATLARI KOLAYLAŞTIRIYOR’
“Ancak, laparoskopik prosedürlerde anatomik yapıların net olarak görülmesi her vakit kolay olmayabilir. Bilhassa safra yollarının varyasyonları ve cerrahi yaralanma riski göz önüne alındığında, bu alandaki teknolojik gelişmeleri kullanmak değer taşımaktadır” diye konuşan Doç. Dr. Umman özellikle zor hadiselerde kullanılan florasan görüntüleme tekniğini anlattı. ‘’Florasan görüntüleme tekniği, ameliyat esnasında safra yollarını daha net görmemizi sağlıyor. Hastaya ameliyat öncesinde verilen özel bir boya sayesinde kızılötesi kamera ile safra yolları ayrıntılı formda görüntüleniyor. Bu teknik, güç olaylarda cerrahi süreci kolaylaştırıyor ve safra yolu yaralanmalarını önlemekte büyük avantaj sağlıyor” diye konuştu.
AMELİYAT SONRASI SAĞLIKLI HAYAT ŞEKLİ GEREKTİRİYOR
“Safra kesesi alındıktan sonra, sağlıklı bir hayat biçimi ve istikrarlı beslenmenin potansiyel problemleri önlemeye yardımcı olduğunu ve birden fazla hastanın doktor önerilerine uyduğu sürece rastgele bir önemli sıhhat sorunu yaşamadan uzun yıllar sağlıklı bir halde yaşayabilir” diyen Doç. Dr. Uzman, ameliyattan sonraki süreçle ilgili şunları anlattı: “Ameliyat sonrası birtakım hastalarda süreksiz olarak post-kolesistektomi sendromu dediğimiz hazımsızlık, şişkinlik ve mide bulantısı üzere şikayetler olabilir. Lakin bunlar ekseriyetle birkaç ay içinde bizatihi düzelir. Bu periyotta hastalar yağsız ve istikrarlı beslenmeye itina gösterirse rastgele bir sorun yaşamazlar. Zira safra üretimi karaciğerde devam eder ve sindirim süreci olağan halde işler. Hastaların diyetlerine dikkat etmesi, ağır yağlı besinlerden kaçınması ve doktor kontrollerini aksatmaması sağlıklı bir güzelleşme süreci için önemlidir.”
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
