Toplumsal olaylarda toplumsal medyanın farkındalık yaratmada tesirini kıymetlendiren Dr. Öğretim Üyesi Ceren Saran, “Meseleye genel olarak baktığımızda, toplumsal medyanın yer yer kaldıraç fonksiyonu üstlendiğini söyleyebiliriz.” dedi.
Üsküdar Üniversitesi İletişim Fakültesi Dekan Yardımcısı Dr. Öğretim Üyesi Ceren Saran, toplumsal olaylarda toplumsal medyanın farkındalık yaratmada tesirini kıymetlendirdi.
Sosyal medyanın farkındalık yaratmadaki avantajları…
Sosyal medyanın farkındalık yaratmadaki avantajlarına işaret eden Dr. Öğretim Üyesi Ceren Saran, “Sosyal medya açısından en kıymetli avantajların, farkındalık yaratılmaya çalışılan bahisleri, ana akım haber medyasının ve siyasi kurumların gündemine almasını sağlamak olduğunu söyleyebiliriz. Birçok vakit ana akım haber medyasında görünür olmayan bahisler, toplumsal medya platformlarında gündeme geldikten sonra, artık göz gerisi edilmesi imkânsız hale geliyor. Toplumsal medyada birbirinden bağımsız ve izole durumdaki tekil kullanıcıların toplum üzerinde tesir yaratamayacağı öngörülebilir. Lakin probleme genel olarak baktığımızda, toplumsal medyanın yer yer kaldıraç fonksiyonu üstlendiğini söyleyebiliriz. Ayrıyeten dijital irtibat teknolojileri her ne kadar mevcut güç odaklarından bağımsız olarak ele alınamasa da geçmiş tecrübelerden biliyoruz ki, çeşitli engellemeleri aşmak için yeni sistemler ve fırsatlar yaratabilir.” dedi.
Hangi toplumsal medya platformları farkındalık yaratmada daha tesirli?
Her bir toplumsal medya platformunun kendi algoritmaları, farklı kullanıcı kitleleri ve buna uygun olarak şekillenen kullanım pratikleri olduğunu kaydeden Dr. Öğretim Üyesi Ceren Saran, “Bunlar doğrultusunda platformlar, içerikleri aktif halde dağıtıyor ve mevcut kitleleri elinde tutuyor. Haber ve gündemle ilgili, akla birinci olarak Twitter (X) geliyor. Genelde burada ülke ve dünya gündemini takip eden angaje bir kitle ile bu faal kitle için içerik üreten profesyonel ve amatör içerik üreticileri yer alıyor. Bu yüzden iletinin aktif yayılımı için öncelikle Twitter düşünülüyor. Bununla birlikte, Instagram ve TikTok’ta da azımsanmayacak kadar büyük ve etkin kullanıcı kitleleri var. Bu kitleler, Twitter’a kıyasla gündem ve haber bahislerinden daha uzak, çoğunlukla burada lifestyle içerikler dolanımda.” diye konuştu.
Instagram üzere bu platformlar video ve fotoğrafla tesir yaratıyor
Son yıllarda yapılan akademik ve sektörel araştırmaların; ilgili platformlardaki kitlelerin, mecranın temel dinamiklerinden farklı çeşitte faaliyetlerde de bulunduğunu gösterdiğini söz eden Dr. Ceren Saran, “Örneğin Instagram’ın haber takibi ve toplumsal hususlar hakkında farkındalık oluşturma emeliyle kullanılması kelam konusu. Buradan ilgili içerikleri takip eden ve bunları yaygınlaştıran kullanıcıların oranının arttığını da görebiliyoruz. Yani buralardaki kitleler de toplumsal problemlerle ilgileniyor; lakin elbette bu aksiyonlar, mecranın yapısal özelliklerinden ötürü Twitter’dan farklı biçimlerde gerçekleşiyor. Instagram üzere bu platformlar; içeriklerinin görüntü ve fotoğrafa dayalı olması, görsel estetik ve multimedya özellikleri, gönderinin etkileyiciliği arttırarak kullanıcıyı daha çok içine çekme ve daha büyük tesir yaratma potansiyeli taşıyor.” halinde konuştu.
Her toplumsal medya platformunun kendine has kitlesi var
Her toplumsal medya platformunun kendine has kitlesi, kültürü, lisanı, kullanım pratikleri olduğu üzere, yarattığı tesirlerin de farklılaştığına işaret eden Dr. Saran, “Özetle kullanıcıların toplumsal bahislerde farkındalık yaratabilmesi açısından göz önünde bulundurması gerekenler; tüm toplumsal medya platformlarında yer almak, o platformların kullanım pratikleri ve algoritmalarıyla uyumlu olacak içerikler hazırlamak, haber ve gündemden uzak olan kitlelere ulaşmak için de baktıkları yerde olmak formunda söz edilebilir.” dedi.
Farkındalık yaratma açısından ne kadar değerli?
Tüm platformların algoritmalarının birbirinden farklı dinamiklerle işlediğini, lakin günümüzde en kıymetli etkenlerin başında ilgililik ve bağıntılılık geldiğini anlatan Dr. Öğretim Üyesi Ceren Saran, şöyle devam etti:
“Yani bireylerin öbür kullanıcılarla girdikleri etkileşim başta olmak üzere, bizlerin dijital medya kullanımı üzerinden toplanan bilgilerin tahlili ile elde edilen tüm çıktılar, bu mecralarda dolanımda olan içeriklerin yazgısını belirliyor. Kullanıcıların o içerikle ilgilenme potansiyeli, bunlara nazaran şekilleniyor: etkileşime girilen içeriği paylaşan kişi ile bağlantı, içerik tipi, paylaşım vakti, kullanılan aygıt, pozisyon, etkileşim ve beğenme sıklığı üzere. Ayrıyeten bütün bunların yanında gerçek omurdaki toplumsal münasebetler de bu platformlarda tesirli oluyor. Gönderinin kaynağı ve kim tarafından paylaşıldığı, kullanıcıların dikkatini o içeriğe vermesini sağlayabilir. Bir kullanıcı gerçekte tanıdığı, sağlam bulduğu ve halihazırda bir münasebet içinde olduğu şahısların, toplumsal medya platformlarında paylaştığı gönderilere daha çok ilgi gösterebilir. Kullanıcı, olağanda algoritmik seçimle karşılaşacağı rastgele içerikleri okumadan yahut izlemeden geçmek yerine, kaynağına nazaran bu gönderilere vakit ayırabilir ve onları fark edebilir. Esasen influencer’lık sistemi de bu nedenle bu kadar aktif halde işliyor.”
Dikkat edilmesi gereken etik bahisler neler?
Dikkat edilmesi gereken hususların başında, kullanılan bilgilerin doğruluğunun teyit edilmesinin geldiğini söyleyen Dr. Saran, “Otuz yılı aşkın müddettir bağlantı çalışmalarının gündemini meşgul eden dezenformasyon ve mezenformasyon (yanlış bilgi) kavramları, dijital platformların yaygın kullanımı ve algoritmaların içeriği yayma potansiyelinin giderek güçlenmesiyle daha da kıymetli mevzular haline geldi. Öncelikle enformasyon kaynağının doğruluğu ile yaratacağı toplumsal ve insani sonuçlarının gözetilmesi gerekiyor. Bununla birlikte bir başka değerli bahis, hazırlanan içeriğin söylemi ve tonuna dikkat edilmesi. Gönderilerde ötekileştirici, ayrımcı, kışkırtıcı lisan kullanılmaması, nefret telaffuzuna asla yer verilmemesi gerekir.” dedi.
Ajitasyon lisanının kullanılmaması önemli
Görsel kullanımında etik ihlallere düşülmemesi ile kullanılan müziklere dikkat edilmesi gerektiğini de tabir eden Dr. Öğretim Üyesi Ceren Saran, “Bir bahiste farkındalık oluşturmaya çalışırken ajitasyon lisanının kullanılmaması, mağdur edilenin bir daha mağdur edilmemesi değerli. Bilhassa insani ve duygusal tesiri yüksek olan toplumsal olaylara ait içeriklerde çocuk fotoğraflarının kullanımı, problematik seviyede. Bu üzere gönderilerde zati gereğince acı olan gerçeklik, kullanılan fotoğraflar ve müziklerle deforme edilerek sansasyonel, ajitatif hale getiriliyor. Etkileşim ve takipçi arttırmak için, çokça ilgi gösterilen ve algoritmalarla öne çıkarılan görüntü içeriklerinde bu stil benimseniyor.” halinde konuştu.
“Sosyal Medya Kullanıcıları ve Gazeteciler İçin Sarsıntı Haberciliği Rehberi”
Bu ortada 6 Şubat 2023 sarsıntısının ardından Üsküdar Üniversitesi İletişim Fakültesi tarafından “Sosyal Medya Kullanıcıları ve Gazeteciler İçin Zelzele Haberciliği Rehberi” hazırlanarak dikkat edilecek 30 husus belirlendiğine işaret eden Dr. Öğretim Üyesi Ceren Saran, bu üzere akademik ve mesleksel hususlarda uzman kişi ve kurumlarca hazırlanan rehberlerin, benimsenmesi gereken etik unsurlar açısından yararlı olabileceğini de kelamlarına ekledi.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
